ده نصیحت بزرگ به پسر
بخشى از نصایح لقمان به پسرش که به صورت
نصیحت دهگانه در ضمن پنج آیه آمده مجموعه اى از عقاید، اخلاق و آداب معاشرت
به این ترتیب است:
1 - یا بُنَىّ لا تُشرِک بِاللهِ اءنّ الشِّرکَ لَظُلم عَظِیم؛
پسر جان! چیزى را شریک خدا قرار نده که شرک ظلم بزرگى است. [اشاره به توحید]
2 - یا بُنَىّ اءنْ یَکُ مِثقالَ حَبَّة مِن خَردَلٍ فَتَکُن فِى صَخرة اَو فِى السمواتِ اَو فِى الاَرضِ یَأتِ بِها اءنّ اللهَ لطِیف خَبِیر؛
پسر جان! اگر به اندازه سنگینى خردلى (یعنى
به اندازه تخم سیاه بسیار ریز گیاهى) عمل نیک یا بد باشد در دل سنگى یا در
گوشه اى از آسمانها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت براى حساب)
مىآورد، خداوند دقیق و آگاه است. [اشاره به معاد]
3 و 4 و 5 و 6 - یا بُنَىّ اَقِمِ الصَّلوةَ وَ أمُر بِالمَعرُوفِ وَانهَ عَنِ المُنکَرِ وَ اصبِر عَلى ما اَصابَکَ اءنّ ذلکَ مِن عزمِ الاُمورِ؛
اى پسر جان! 1 - نماز را بر پا دار. 2 - و
امر به معروف و نهى از منکر کن. 4 - و در برابر مصائبى که به تو مىرسد با
استقامت و شکیبا باش که از کارهاى مهم و اساسى است.
7 - وَ لا تُصَعِّر خَدَّکَ لِلنَّاسِ؛
با بى اعتنایى از مردم روى مگردان.
8 - وَ لا تَمشِ فِى الاَرضِ مَرَحاً اءنّ اللهَ لا یُحبُّ کلَّ مُختالٍ فَخُورٍ؛
مغرورانه بر زمین راه نرو، که خداوند هیچ متکبر مغرور را دوست ندارد.
9و 10 - وَ اَقصِد فِى مَشیِکَ وَ اَغضُض مِن صَوتِکَ اءنّ اَنکَرَ الاَصواتِ لَصَوتُ الحَمِیر؛
اى پسر جان! 1 - در راه رفتن اعتدال را رعایت کن. 2 - از صداى خود بکاه (و هرگز فریاد نزن) که زشتترین صداها صداى خران است.
------------------------------------------------------
در این اندرزهاى دهگانه، لقمان به توحید و
معاد و نماز اشاره کرده، سپس به دو دستور اجتماعى امر به معروف و نهى از
منکر پرداخته، آن گاه در مورد صبر و مقاومت در برابر حوادث سخت، سخن به
میان آورده، سرانجام سه نکته مهم از آداب معاشرت را یادآورى نموده است که
به راستى اگر این ده دستور به طور صحیح رعایت گردد، مدینه فاضله اخلاقى و
انسانى به وجود خواهد آمد.
